Xu hướng thanh toán không tiền mặt đang ngày càng trở nên phổ biến trên toàn cầu và tại Việt Nam. Đây là một xu hướng tiêu dùng mới, thay thế hình thức truyền thống sử dụng tiền mặt, và được thực hiện thông qua mạng internet. Sự kết hợp giữa các công ty công nghệ tài chính (Fintech) và các tổ chức tài chính truyền thống, cùng với ảnh hưởng từ đại dịch Covid-19, đã nhanh chóng đẩy mạnh việc sử dụng thanh toán không tiền mặt trong cuộc sống hàng ngày.
Việc liên kết các “siêu ứng dụng” và đảm bảo an ninh thông tin sẽ giúp gia tăng người dùng cho các ví điện tử và ngân hàng, tạo nên một thị trường phát triển trong tương lai gần. Tuy nhiên, lĩnh vực này cũng mang đến nguy cơ rủi ro mất an toàn cho người tiêu dùng, điều này khiến công chúng ngần ngại khi chuyển đổi sang thanh toán không tiền mặt.
Tìm hiểu về xu hướng thanh toán không tiền mặt
Trong buổi tọa đàm “Để an toàn trong các giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt” do Báo Thanh Niên tổ chức, ông Nguyễn Bá Diệp, đồng sáng lập và Phó chủ tịch Ví điện tử MoMo, đã chia sẻ về xu hướng phát triển thanh toán không tiền mặt. Theo ông, đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của hình thức giao dịch qua ví điện tử, và chỉ trong hai năm (2020 – 2021), ghi nhận mức tăng trưởng ba con số. Từ đó, thói quen tiêu dùng không tiền mặt ở Việt Nam đã thay đổi nhanh chóng, với hơn 31 triệu người sử dụng ví điện tử MoMo và mỗi năm có tới 10 triệu người dùng mới gia nhập.
Bà Trương Cẩm Thanh, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần ZION – đơn vị chủ quản ví điện tử ZaloPay, nhận định rằng Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi để tiếp cận xu hướng tiêu dùng không tiền mặt. Đặc biệt, dân số trẻ và thu nhập bình quân đầu người đang ngày càng tăng cao, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử và cơ sở hạ tầng 4G, tạo điều kiện giảm chi phí internet di động. Tất cả những điều này đồng hành để thúc đẩy tiêu dùng không tiền mặt ngày càng phổ cập ở Việt Nam.
Cách tự bảo vệ để tránh rủi ro
Tuy nhiên, việc tiếp cận thanh toán không tiền mặt cũng đồng nghĩa với việc đối mặt với các nguy cơ an ninh thông tin. Nhà báo Phạm Hồng Phước cho rằng, Việt Nam có lợi thế khi có lượng người dùng trẻ, internet giá rẻ và smartphone phổ biến, nhưng đồng thời cũng tồn tại điểm yếu vì nguy cơ rủi ro càng cao khi càng có nhiều người sử dụng. Hiện nay, các tội phạm không chỉ tập trung vào cơ sở hạ tầng của tổ chức tài chính mà còn nhắm vào người sử dụng – điểm yếu lớn nhất trong chuỗi giao dịch.
Nhiều chuyên gia cho rằng, các công ty công nghệ tài chính (Fintech) và ngân hàng đang nỗ lực tăng cường biện pháp bảo mật để bảo vệ chính mình và khách hàng. Tuy nhiên, người dùng cuối cùng lại là mắt xích yếu nhất trong xu hướng tiêu dùng không tiền mặt, do có thể thiếu kiến thức về an ninh thông tin hoặc quá chủ quan vào các giải pháp an ninh từ nhà cung cấp dịch vụ.
Ông Ngô Trần Vũ, Giám đốc điều hành Công ty bảo mật NTSS, nhấn mạnh rằng: “Ở Việt Nam, đa số các trường hợp lừa đảo đơn giản nhưng lại gây thiệt hại tài chính lớn. Người dùng cuối cùng là mắt xích yếu nhất và khó nâng cấp nhất trong hệ thống bảo mật. Một khi họ không có ý thức về bảo mật, dù ngân hàng hay ví điện tử cố gắng nâng cấp tới đâu, thì không thể bảo vệ một người dùng sơ suất trong giao dịch trực tuyến”. Ông Vũ cũng nhấn mạnh rằng người dùng tại Việt Nam thường cài đặt quá nhiều ứng dụng trên điện thoại mà không kiểm soát, tạo điều kiện cho kẻ xấu tấn công vào thiết bị di động, nơi chứa nhiều thông tin cá nhân và dữ liệu quan trọng, bao gồm cả ví điện tử và tài khoản ngân hàng.
Ông Nguyễn Đức Dũng, Phó giám đốc Trung tâm chuyển đổi số HDBank, cho biết người dùng hiện nay hiểu thêm về bảo mật trên điện thoại và ngân hàng cũng cam kết nâng cao hệ thống bảo mật của mình. Ngân hàng rất mong muốn khách hàng hiểu thêm về những rủi ro khi sử dụng dịch vụ trực tuyến để tự bảo vệ mình trong trường hợp xảy ra các tình huống bất ngờ.
TỰ BẢO VỆ MÌNH
Sau buổi tọa đàm, ông Đào Anh Tú từ trang Công Nghệ Việt chia sẻ quan điểm cá nhân của mình. Ông cho biết ví điện tử đã lâu đã trở thành hình thức thanh toán chính trên không gian mạng. Ông thường sử dụng ví điện tử để thanh toán cho các dịch vụ mà thanh toán bằng tiền mặt không thể làm được, như dịch vụ iCloud, Drive… Tuy nhiên, điều mà nhiều người ngại nhất khi sử dụng ví điện tử là vấn đề bảo mật. Ví dụ, liệu các trang thanh toán có đảm bảo an toàn không? Bởi quá trình thanh toán diễn ra rất nhanh, nên có nguy cơ mất an toàn. Ông Anh Tú chia sẻ, với công nghệ, ông không lo lắng quá mức, nhưng với nhiều người dùng, đặc biệt là người lớn tuổi không rành công nghệ, điều này trở thành rào cản đối với việc phổ biến thanh toán không tiền mặt.
Ông Trần Quốc Dũng từ Signify Việt Nam cho biết, ông là người dùng hệ điều hành iOS và ví điện tử MoMo. Ông thường thanh toán các dịch vụ điện, nước, internet, mua hàng qua Tiki và nạp tiền điện thoại. Ông cho rằng mặc dù iOS là hệ điều hành bảo mật, nhưng hiện tại có hacker tận dụng tính năng gửi iMessage miễn phí để gửi thư rác với các liên kết nghi ngờ lừa đảo để chiếm đoạt tài khoản. Do đó, ông luôn cảnh giác, xóa toàn bộ các tin nhắn chào mời lừa đảo và không cung cấp thông tin cá nhân hay mật khẩu OTP theo khuyến nghị của ví MoMo.
Phạm Phan An từ Công ty Smartlink Việt Nam chia sẻ quan điểm tương tự với ông Ngô Trần Vũ, cho rằng người dùng cần tự bảo vệ bản thân bằng cách trang bị đủ kiến thức. Tuy nhiên, các doanh nghiệp và công ty Fintech cũng cần thường xuyên thông báo để người dùng tỉnh táo, vì các hành vi lừa đảo liên tục thay đổi. Ông cũng chia sẻ rằng ông thường nhận tin nhắn giả dạng từ ngân hàng (SMS brandname), với các liên kết đến các trang web giống nhau để yêu cầu thay đổi mật khẩu. Tuy đã được cảnh báo trước, ông không bao giờ nhấp chuột vào những liên kết đó.
Kết luận
Để tránh mất tiền oan khi sử dụng ví điện tử và các hình thức thanh toán không tiền mặt, người dùng cần tự bảo vệ mình bằng cách nắm vững kiến thức và làm chủ quy trình giao dịch. Đồng thời, các doanh nghiệp và công ty Fintech cũng cần đảm bảo an ninh thông tin và thông báo thường xuyên để tạo sự tự tin cho người dùng. Đó là cách giữ cửa cho ví điện tử và tránh mất tiền oan trong thế giới thanh toán không tiền mặt đang ngày càng phát triển.
Để biết thêm thông tin về ví điện tử và các dịch vụ thanh toán không tiền mặt, hãy truy cập EzCash.vn.