Khi nền kinh tế mở cửa, nhu cầu trao đổi tiền tệ giữa các quốc gia tăng lên. Do đó, khái niệm tỷ giá hối đoái ra đời với tư cách là một phương tiện trao đổi. Vì thế tỷ giá hối đoái là gì? Hãy cùng tìm hiểu về các khái niệm, công thức và các vấn đề xoay quanh tỷ giá hối đoái trong nền kinh tế hiện nay.
Tỷ giá hối đoái là gì?
Tỷ giá hối đoái có thể hay ngoại tệ, là tỷ giá mà một loại tiền này có thể chuyển đổi sang một loại tiền tệ khác, tỷ giá hối đoái giữa hai loại tiền tệ, là số lượng đơn vị tiền tệ cần thiết để mua một đơn vị ngoại tệ.
Trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, tỷ giá hối đoái phản ánh mối quan hệ giữa giá trị đồng tiền của hai quốc gia với nhau. Ví dụ cụ thể: 1 USD = 23.200 VND, tức là 1 đô la Mỹ trị giá 23.200 Việt Nam đồng.
Phân loại tỷ giá hối đoái
Dựa trên tỷ giá hối đoái
Căn cứ vào tỷ giá hối đoái có thể chia giá trị thành 2 loại:
- Tỷ giá hối đoái thực: Tỷ giá hối đoái do tác động của lạm phát và sức mua trong một cặp tiền tệ phản ánh giá cả của hàng hóa tương quan có thể bán ra nước ngoài và tiêu dùng trong nước. Tỷ giá này thể hiện năng lực cạnh tranh quốc tế của quốc gia đó.
- Tỷ giá hối đoái danh nghĩa: Tỷ giá của một loại tiền tệ theo giá hiện hành, không bao gồm ảnh hưởng của lạm phát.
Dựa trên phương thức chuyển đổi ngoại hối
Dựa trên khái niệm tỷ giá hối đoái là gì và dựa trên phương thức chuyển đổi ngoại hối, chúng ta có thể chia tỷ giá hối đoái thành 2 loại:
- Tỷ giá thư hối: Là tỷ giá chuyển ngoại hối bằng thư. Tỷ giá điện hối thường cao hơn tỷ giá thư hối.
- Tỷ giá điện hối: Là tỷ giá thường được niêm yết tại ngân hàng. Đó là tỷ giá chuyển ngoại hối bằng điện. Tỷ giá điện hối là tỷ giá cơ sở để xác định các loại tỷ giá khác.
Dựa trên thời gian giao dịch ngoại hối
Nó có thể được chia thành 2 loại như sau:
- Tỷ giá mua: Là tỷ giá mua ngoại hối vào của ngân hàng
- Tỷ giá bán: Là tỷ giá bán ngoại hối ra của ngân hàng
Dựa trên thời hạn thanh toán
Dựa trên kỳ hạn thanh toán, chia tỷ giá hối đoái thành:
- Tỷ giá giao dịch kỳ hạn (FORWARDS): Là tỷ giá do các tổ chức tín dụng tính toán và thoả thuận với nhau nhưng phải nằm trong biên độ quy định của tỷ giá kỳ hạn hiện hành của Ngân hàng Nhà nước tại thời điểm ký kết hợp đồng.
- Tỷ giá giao ngay (SPOT): Là tỷ giá do tổ chức tín dụng niêm yết tại thời điểm giao dịch hoặc theo thỏa thuận của hai bên, đảm bảo đúng lịch do Ngân hàng Nhà nước quy định. Việc thanh toán giữa các bên phải được thực hiện trong vòng hai ngày làm việc tiếp theo, sau ngày cam kết mua hoặc bán.
Căn cứ vào đối tượng để xác định tỷ giá hối đoái
Căn cứ vào đối tượng để xác định tỷ giá hối đoái và các thông tin khái niệm “Tỷ giá hối đoái là gì?” chúng ta có thể chia thành
- Tỷ giá thị trường: Tỷ giá hối đoái được hình thành dựa trên quan hệ cung cầu của thị trường ngoại hối.
- Tỷ giá chính thức: Tỷ giá hối đoái do ngân hàng trung ương của quốc gia đó xác định. Trên cơ sở tỷ giá này, các ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng sẽ ấn định tỷ giá ngoại tệ giao ngay, kỳ hạn và hoán đổi.
Tỷ giá hối đoái song phương
Tỷ giá hối đoái song phương hay còn gọi là Tỷ giá hối đoái song phương: Được hiểu là giá đồng tiền của một quốc gia này so với đồng tiền của quốc gia khác và không ám chỉ đến lạm phát giữa hai quốc gia.
Tỷ giá hối đoái hiệu dụng
Tỷ giá hối đoái hữu dụng (NEER – Nominal Efective Exchange rate) còn được gọi là tỷ giá hối đoái danh nghĩa hữu dụng / danh nghĩa đa phương.
Công thức tính tỷ giá hối đoái theo phương pháp tính chéo
Giữa hai loại tiền tệ định giá
Nếu có nhu cầu mua, bán ngoại tệ có thể tính theo công thức:
- Tỷ giá bán của khách hàng = Tỷ giá mua của ngân hàng / Tỷ giá bán của ngân hàng
- Tỷ giá mua của khách hàng = Tỷ giá bán của ngân hàng / Tỷ giá mua của ngân hàng
Công thức: Yết giá/định giá = (Yết giá/USD)/(Định giá/USD)
Giữa hai đồng tiền yết giá và định giá
Để tính tỷ giá mua của khách hàng, hãy chia tỷ giá bán của ngân hàng cho tỷ giá mua của ngân hàng và tỷ giá bán của ngân hàng.
Công thức: Yết giá/định giá = (USD/Định giá)/(USD/Yết giá)
Giữa hai đồng tiền yết giá và định giá
Để tính toán tỷ giá cho đồng tiền gốc và đồng tiền định giá, hãy nhân tỷ giá của đồng tiền định giá với tỷ giá của đồng tiền gốc.
Công thức: (Yết giá/USD)x(USD/Định giá) = Yết giá/Định giá
Vai trò của tỷ giá hối đoái trong nền kinh tế
Nếu bạn muốn hoạt động kinh tế lâu dài, đừng dừng lại ở câu hỏi “Tỷ giá hối đoái là gì?? ”, Bạn cần hiểu rõ hơn về vai trò của nó để có thể vận dụng một cách linh hoạt và hiệu quả.
Trong nền kinh tế hiện nay, đặc biệt là nền kinh tế Việt Nam, tỷ giá hối đoái có rất nhiều vai trò quan trọng:
- Ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu: hàng hóa sẽ có sức cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế nếu tỷ giá hối đoái trong nước tăng cao, hàng hóa rẻ hơn và ngược lại.
- Có thể so sánh sức mua của các đồng tiền khác nhau: là phương tiện tính giá trị quan trọng ảnh hưởng đến hoạt động với khách hàng nước ngoài, giao dịch ngoại thương, .. như tính giá trị nội tệ. hàng hóa, năng suất lao động trong nước và nước ngoài
- Ảnh hưởng đến Lạm phát: Lạm phát sẽ xảy ra khi hàng nhập khẩu trở nên đắt hơn do tỷ giá hối đoái tăng
- Ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế: nếu lạm phát được kiểm soát bởi tỷ giá hối đoái giảm sẽ làm giảm phạm vi sản xuất, do đó làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế.
Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái
Có nhiều yếu tố có khả năng ảnh hưởng đến sự thay đổi của tỷ giá hối đoái:
Cán cân thanh toán
Nội tệ giảm và ngoại tệ tăng trong trường hợp cán cân thanh toán tăng cao làm cho tỷ giá hối đoái tăng và ngược lại.
Thương mại
Tỷ giá hối đoái tăng do ảnh hưởng của tốc độ tăng xuất khẩu thấp hơn tốc độ tăng nhập khẩu, dẫn đến cán cân thương mại giảm, trên hai phương diện như sau:
- Tình hình tăng trưởng kinh tế: Khi tốc độ tăng giá của sản phẩm xuất khẩu cao hơn sản phẩm nhập khẩu, tỷ giá hối đoái thương mại tăng, dẫn đến giá trị đồng nội tệ tăng và tỷ giá hối đoái giảm. Ngược lại, tốc độ tăng nhập khẩu cao hơn tốc độ tăng xuất khẩu thì cán cân thương mại giảm làm cho tỷ giá hối đoái tăng.
- Cán cân thanh toán: Nếu cán cân thanh toán cao thì ngoại tệ tăng, nội tệ giảm làm cho tỷ giá hối đoái tăng.
Lạm phát
Khi lạm phát trong nước có sự thay đổi sẽ làm cho hoạt động ngoại thương ở nước ngoài cũng như ảnh hưởng đến cung cầu ngoại tệ, làm cho tỷ giá hối đoái thay đổi.
Lãi suất
Lãi suất ảnh hưởng đến đầu tư chứng khoán trên thị trường nước ngoài, từ đó ảnh hưởng đến ngoại tệ.
Một ví dụ dễ hiểu như sau: Khi lãi suất tiền gửi ngân hàng ở Việt Nam thấp hơn ở Mỹ, nhà đầu tư sẽ có xu hướng gửi tiền tại các ngân hàng Mỹ. Khi đó tỷ giá USD sẽ giảm và tỷ giá VND tăng lên. Điều này khiến đồng nội tệ mất giá.
Thu nhập
- Tác động trực tiếp: Nếu thu nhập của quốc gia đó tăng lên, người dân sẽ có xu hướng muốn sử dụng nhiều hàng hóa nhập khẩu hơn, từ đó làm tăng cầu ngoại tệ khiến tỷ giá hối đoái tăng.
- Ảnh hưởng gián tiếp: Nếu thu nhập cao, người dân sẽ tăng chi tiêu trong nước, gây ra Tỷ giá lạm phát cao, khiến tỷ giá hối đoái tăng
Kết luận
Trên đây là thông tin hữu ích về khái niệm tỷ giá hối đoái là gì? cũng như cung cấp thông tin về công thức, vai trò và các yếu tố ảnh hưởng. Hi vọng bạn đọc sẽ có thêm những góc nhìn về nền kinh tế ngày nay và có những định hướng tối ưu cho sự phát triển công việc của mình.
