Tiền điện tử bitcoin đã trở thành đồng tiền có giá trị và phổ biến nhất trong thị trường tiền tệ điện tử từ khi ra đời vào năm 2009, trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Trong 6 tháng đầu năm 2017, giá bitcoin liên tục đạt những mức kỷ lục chưa từng thấy và đã tăng hơn 202%. Điều này được thúc đẩy bởi việc một số chính phủ và tổ chức công nhận tính hợp pháp và tỷ lệ giao dịch phi tiền tệ gia tăng, cùng với việc nguồn cung bitcoin là hữu hạn. Tuy nhiên, việc tăng giá phi mã của bitcoin cũng nảy sinh những lo ngại về nguy cơ bong bóng tiền ảo.
Tăng Giá Phi Mã
Trong tháng 6 năm 2017, giá của bitcoin đã đạt ngưỡng cao kỷ lục trong lịch sử là 3.000 USD. Hiện nay, giá 1 bitcoin cao hơn 2,3 lần giá 1 ounce vàng. Nhiều chuyên gia dự báo giá bitcoin có thể lên tới 4.000 USD trong năm 2017 và có thể chạm mốc 500.000 USD vào năm 2030. Các nhân tố đã ủng hộ sự tăng giá của bitcoin bao gồm: chính phủ một số nền kinh tế lớn trên thế giới thừa nhận bitcoin, tiềm năng phát triển của bitcoin, tình hình bất ổn chính trị ngày càng gia tăng, tỷ lệ giao dịch phi tiền tệ ngày càng tăng, nguồn cung bitcoin là hữu hạn và vị thế và mức độ phổ biến của đồng bitcoin trên thị trường tiền ảo.
Mặc dù bitcoin chưa được chấp thuận pháp lý tại Hoa Kỳ, nhưng đã được một số quốc gia như Nhật Bản, Nga, Trung Quốc công nhận là một phương thức thanh toán. Ví dụ, Nhật Bản đã cho phép các nhà bán lẻ chấp nhận bitcoin là một đồng tiền hợp pháp, và sau đó các tập đoàn bán lẻ như Bic Camera và Recruit Lifestyle đã chấp nhận thanh toán bằng đồng tiền ảo. Nhờ những biện pháp này, thị trường giao dịch bitcoin tại Nhật Bản đã vượt qua Trung Quốc và Hoa Kỳ để trở thành thị trường lớn nhất thế giới với khối lượng giao dịch hàng ngày là 135 triệu USD. Ngoài ra, tình hình giao dịch bitcoin ở các quốc gia như Trung Quốc, Canada, Đức và Singapore cũng đang phát triển mạnh.
Bitcoin không chỉ được mua bán vì mục đích đầu tư, mà còn được sử dụng nhiều trong thanh toán và giao dịch do tính tiện lợi khi có thể thanh toán mà không cần đổi ngoại tệ và chi phí giao dịch và quản lý thấp. Ví dụ, trong hoạt động kiều hối, việc chuyển tiền ra nước ngoài theo kênh truyền thống tốn rất nhiều chi phí, do đó nhiều nhà đầu tư đã sử dụng bitcoin để giảm chi phí và tiết kiệm thời gian. Theo Ngân hàng Thế giới, tổng số kiều hối bằng tiền điện tử đã tăng gần gấp đôi trong 15 năm qua, chiếm 0,76% GDP thế giới.
Ngoài việc được công nhận là đồng tiền thanh toán chính thức, giá bitcoin cũng tăng nhờ tiềm năng phát triển trong tương lai. Nhiều quốc gia đang thúc đẩy thanh toán không sử dụng tiền mặt, và việc chấp nhận đồng tiền điện tử là một trong những giải pháp được hướng tới. Theo Boston Consulting, ngành công nghiệp thanh toán kỹ thuật số của Ấn Độ sẽ tăng lên 500 tỷ USD trong năm 2020, và thanh toán không sử dụng tiền mặt sẽ nhiều hơn thanh toán bằng tiền mặt vào năm 2023. Các quốc gia như Trung Quốc, Canada, Đức và Singapore cũng đang phát triển tiền điện tử riêng của họ. Một số quốc gia khác như Hà Lan, Phần Lan, Canada, Anh và Úc đang thử nghiệm và phát triển việc sử dụng bitcoin trong giao dịch. Trên thị trường tiền ảo ở Anh, các ngân hàng đã tiếp cận và chấp nhận bitcoin, khuyến khích các ý tưởng sáng tạo về cải thiện hệ thống tiền tệ. Ở Canada, bitcoin được quản lý để chống rửa tiền và sử dụng trong pháp luật tài chính chống khủng bố. Ở Hà Lan, bitcoin không nằm trong khuôn khổ luật pháp và giám sát tài chính, tạo cơ hội cho nhiều dự án kinh doanh liên quan đến bitcoin và máy ATM bitcoin.
Bên cạnh đó, tình hình bất ổn chính trị ngày càng gia tăng trên toàn cầu đã làm cho giới đầu tư mất niềm tin vào đồng tiền giấy và chứng khoán, và chuyển hướng quan tâm nhiều hơn đến những kênh đầu tư ít bị ảnh hưởng bởi yếu tố chính trị và quản lý như vàng và bitcoin. So với đồng tiền nội tệ của mỗi quốc gia, bitcoin có lợi thế về tính thanh khoản cao, vận chuyển dễ dàng và giữ hiệu suất cao trên thị trường, đặc biệt là trong bối cảnh rủi ro chính trị gia tăng. Thêm vào đó, việc điện thoại thông minh ngày càng trở nên phổ biến trên toàn thế giới tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển của thị trường tiền ảo, đặc biệt là bitcoin.
Nguồn cung bitcoin hữu hạn trong khi nhu cầu tăng sẽ làm tăng giá đồng tiền ảo này. Bitcoin hoạt động dựa trên những thuật toán mật mã cao cấp và có khoảng 21 triệu bitcoin trên thị trường. Đến năm 2140, không thể tạo thêm bitcoin mới.
Mặc dù có nhiều loại tiền kỹ thuật số thay thế ra đời, bitcoin vẫn là đồng tiền phổ biến nhất trong thị trường tiền ảo và được sử dụng để mua bán các loại tiền điện tử khác. Bitcoin được coi là đồng tiền mã hóa điển hình nhất, ra đời đầu tiên và được sử dụng rộng rãi trong thương mại điện tử. Người sở hữu bitcoin có thể mua bán và quy đổi đồng tiền này sang đồng tiền khác. Vì vậy, khi thị trường tiền ảo nhận được sự quan tâm của giới đầu tư, giao dịch trên thị trường sôi động đã làm tăng giá trị của bitcoin.
Nguy Cơ Bong Bóng Tiền Ảo
Bên cạnh những lợi ích mà bitcoin mang lại, việc định giá đồng tiền ảo này cao kỷ lục cũng đã làm gia tăng lo ngại về nguy cơ bong bóng tiền ảo trong một thị trường không được quản lý bởi bất kỳ cơ quan nào. Mặc dù bitcoin vẫn thu hút sự quan tâm của giới đầu tư với những lợi nhuận hấp dẫn, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro.
(i) Bitcoin không nằm trong tầm kiểm soát của các cơ quan và chính phủ. Người sở hữu bitcoin có thể sử dụng đồng tiền này ở bất kỳ đâu trên thế giới mà không có sự can thiệp từ bên thứ ba nào, bao gồm chính phủ, nhà điều hành, ngân hàng trung ương. Do đó, bitcoin có những nguy cơ từ khuyết tật thị trường mà chưa được can thiệp hay điều chỉnh từ các cơ quan chức năng.
(ii) Giá bitcoin được xác định không dựa trên giá trị nội tại mà dựa trên mức giá mà người mua có thể trả. Do đó, bitcoin có thể định giá quá cao do những kỳ vọng lạc quan từ giới đầu tư.
(iii) Lịch sử giao dịch trên thị trường tiền ảo đã cho thấy bitcoin đã trải qua nhiều đợt bùng nổ bong bóng, trong đó có một đợt giảm 93% trong 4 tháng cuối năm 2011 và một đợt rớt xuống mức thấp kỷ lục vào tháng 02/2014.
Các chuyên gia dự đoán rằng trong tương lai, bitcoin sẽ trải qua nhiều điều chỉnh giá khác nhau, thậm chí có thể trượt dốc trong một khoảng thời gian dài, nhưng vẫn được đánh giá là đồng tiền nhận được nhiều sự quan tâm của giới đầu tư.
Ánh Nguyệt