Ma trận tiền ảo
Tại hội thảo về đồng tiền Dascoin do một số người tự đứng ra tổ chức trên địa bàn quận Cầu Giấy (Hà Nội), hàng trăm nhà đầu tư thuộc mọi thành phần tham dự tỏ ra hào hứng với cách thức đầu tư mới mang lại hiệu quả cao. Một người được cho là nhân viên thuộc hệ thống Dascoin giới thiệu rằng: Đây là thời điểm thích hợp để đầu tư vì một Dascoin chỉ bằng 0,5 ơ-rô (tương đương hơn 12 nghìn đồng). Cuối tháng 3 vừa qua đã có hơn 300 nhà phân phối, đầu tư có mặt tại Thụy Sĩ để nghe công bố về tình hình tài chính của Dascoin trên toàn thế giới. Khi tham gia, nhà đầu tư phải tạo tài khoản (ví điện tử) theo quy định, nó không chỉ được bảo mật, mã hóa bằng vân tay, mà nhà đầu tư còn được ký một bản hợp đồng điện tử (có sẵn chữ ký của người sáng lập ra đồng tiền) và được giám sát bởi pháp luật Xin-ga-po cho nên rất an toàn. Đồng thời, người này không quên quảng bá về những khoản lợi nhuận: Tùy vào từng gói đầu tư như bỏ ra 100 ơ-rô (hơn 2,4 triệu đồng), 500 ơ-rô, 2.000 ơ-rô, 5.000 ơ-rô,… sẽ tạo ra giá trị thanh khoản ngay trong ngày. Gói thấp nhất sẽ đưa lại lợi nhuận 120 nghìn đồng/ngày và gói cao nhất là 4,5 triệu đồng/ngày. Dascoin khó, dễ tùy thuộc vào từng thời điểm đầu tư, do vậy, đây chính là thời điểm tốt nhất để đầu tư vào loại tiền này. Nếu chậm chân, cơ hội nắm giữ Dascoin sẽ ngày càng khó.
Tương tự, một người được cho là đại diện của Bitcoin cũng giới thiệu về cơ hội làm giàu bằng cách bỏ tiền thật mua tiền ảo và khẳng định, sẽ mang lại cơ hội kiếm rất nhiều Bitcoin và chỉ sau 24 giờ, tiền hoa hồng sẽ được đẩy về ví điện tử. Mạng lưới Bitcoin có gần 5.000 thành viên tham gia đầu tư, tập trung tại các thành phố lớn như: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và đang tiếp tục mở rộng về các tỉnh, thành phố khác. Muốn tham gia hệ thống, phải có thành viên vào trước giới thiệu người vào sau mới có thể lựa chọn gói đầu tư 250 USD, 500 USD và 1.000 USD như trước đây và hiện tại Bitcoin đang tạo “cơn sốt” với mức giá hơn 1.000 USD/Bitcoin (tương đương khoảng 28 triệu đồng). Với mỗi gói đầu tư, tiền lãi sẽ tự động đổ về tài khoản của nhà đầu tư, từ 3 USD đến khoảng 10 USD/ngày trong vòng từ 150 ngày đến 300 ngày. Không chỉ vậy, người vào mạng lưới trước giới thiệu người vào sau sẽ được hưởng hoa hồng trực tiếp 20% tổng số tiền người mới vào đầu tư và tiếp tục được hưởng hoa hồng gián tiếp 10 USD cho mỗi người ở các mạng lưới tiếp theo. Nếu tính cả gốc lẫn lãi và hoa hồng được hưởng từ tuyến dưới, người tham gia có thể thu về từ 500 USD đến 10 nghìn USD/ngày (khoảng 11 triệu đồng đến hơn 220 triệu đồng/ngày) tùy mỗi gói đầu tư. Ngoài ra, còn có nhiều phần thưởng hấp dẫn như túi xách, đồng hồ hàng hiệu, thậm chí xe ô-tô hạng sang mỗi khi nhà đầu tư đạt mốc doanh thu và số lượng người tuyến dưới.
Ngoài các loại tiền ảo nêu trên, trên thị trường hiện cũng diễn ra rất nhiều dịch vụ đầu tư tài chính ảo khác, với cách thức kiếm lời siêu lợi nhuận, kiểu như gói đầu tư 810 ơ-rô (tương đương 21 triệu đồng) của Questra sẽ được công ty trả (gốc và lãi) bình quân 6%/tuần. Sau một tuần sẽ thu về 29 ơ-rô, tương đương 725 nghìn đồng; tổng thu bốn tuần đạt 116 ơ-rô, tương đương 2,9 triệu đồng; 26 tuần đạt 754 ơ-rô, tương đương hơn 18,8 triệu đồng; 52 tuần đạt 1.508 ơ-rô, tương đương 37,7 triệu đồng. Hay như gói 2.430 ơ-rô, tương đương 63,2 triệu đồng, sau một tuần đầu tư thu về 96 ơ-rô, tương đương 2,4 triệu đồng,… tổng thu bốn tuần đạt 9,6 triệu đồng, 26 tuần đạt 62,4 triệu đồng; 49 tuần đạt 117,6 triệu đồng,… Qua tìm hiểu được biết, muốn tham gia các hệ thống này, ngoài việc nhà đầu tư phải tạo ví điện tử cần phải có người giới thiệu vì tính bảo mật cao. Bởi ngày, giờ, địa điểm diễn ra hội thảo hướng dẫn chỉ được thông báo công khai trước khoảng ba đến bốn giờ đồng hồ; điểm tổ chức thường thay đổi liên tục, nhằm tránh sự chú ý của các cơ quan chức năng. Trong đó, với các chiêu trò, biến tướng hoạt động dưới nhiều hình thức đều nhằm mục đích lừa đảo, chiếm đoạt tiền một cách bất hợp pháp của người dân.
Sớm hoàn thiện hành lang pháp lý quản lý tiền ảo
Trong những năm gần đây, việc nở rộ các hình thức kinh doanh tiền ảo, nhất là đồng Bitcoin đã thu hút hàng nghìn người tham gia. Thậm chí, xuất hiện cả sàn giao dịch Bitcoin như những sàn giao dịch bất động sản hay các sàn chứng khoán khác. Người tham gia “đào” Bitcoin chủ yếu là những người trẻ, có kiến thức nhất định về công nghệ, máy tính. Tuy nhiên, khác với các hình thức giao dịch qua sàn khác như chứng khoán hoặc bất động sản, hiện nay hành lang pháp lý đối với các giao dịch, hoạt động về Bitcoin chưa có khiến người dân, nhà đầu tư có thể đối mặt rất nhiều rủi ro. Liên quan vấn đề này, luật sư Lê Hồng Hiển, Đoàn Luật sư TP Hà Nội khẳng định, hiện tại chưa có bất cứ văn bản pháp luật nào của cơ quan quản lý nhà nước quy định, điều chỉnh về tiền ảo. Do đó, rủi ro mà những người chơi tiền ảo có thể gặp phải trong trường hợp phát sinh các tranh chấp hoặc bị thiệt hại từ các giao dịch liên quan đến tiền ảo, thì quyền lợi của họ sẽ bị ảnh hưởng và không được pháp luật bảo vệ, bởi tiền ảo chưa được công nhận tại Việt Nam.
Mặt khác, do không có văn bản pháp luật điều chỉnh, thậm chí, những người tham gia vào các giao dịch Bitcoin còn có thể gặp rủi ro khi phải đối diện trách nhiệm hình sự về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Về các giao dịch thực tế liên quan Bitcoin cho thấy, khi tham gia chơi Bitcoin, người chơi phải bỏ ra một khoản tiền thật để có được lượng Bitcoin tương ứng trong tài khoản, hoặc phải bỏ thời gian công sức ra để “đào” Bitcoin, tuy nhiên số Bitcoin trong tài khoản này của người chơi không có giá trị thanh toán trên thị trường hàng hóa (bởi vì không được pháp luật Việt Nam công nhận), và khi người chơi muốn quy đổi ngược từ số Bitcoin mình có được trong tài khoản ra thành tiền mặt cũng không hề đơn giản, thường gặp rất nhiều rào cản về “kỹ thuật” do những người tổ chức cuộc chơi dựng lên.
Theo Vụ trưởng Pháp chế, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Đoàn Thái Sơn, Bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác là một loại tài sản nhưng là tài sản ảo, và NHNN không công nhận đồng tiền ảo đó. Thời gian qua, NHNN đã phối hợp các bộ, ngành rà soát các quy định pháp luật có liên quan, thực tế sử dụng Bitcoin tại Việt Nam và đề xuất các biện pháp quản lý cần thiết. Dưới góc độ tiền tệ và phương tiện thanh toán, theo các quy định của pháp luật hiện hành về tiền tệ và ngân hàng, NHNN khẳng định các loại tiền ảo không phải là tiền tệ hợp pháp và không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam.
Các tổ chức tín dụng không được phép sử dụng Bitcoin như một loại tiền tệ hoặc phương tiện thanh toán khi cung ứng dịch vụ cho khách hàng. Việc sử dụng Bitcoin làm phương tiện thanh toán, giao dịch hàng hóa và tài sản đầu tư có thể gây ra nhiều tác hại, rủi ro cho người sử dụng. Các giao dịch bằng Bitcoin có tính ẩn danh cao cho nên Bitcoin có thể trở thành công cụ cho các loại tội phạm, như rửa tiền, buôn bán ma túy, trốn thuế, giao dịch, thanh toán tài sản phi pháp. Mặt khác, Bitcoin là tiền ảo được lưu giữ dưới dạng kỹ thuật số, do đó nguy cơ bị tiến công, đánh cắp, thay đổi dữ liệu hoặc bị ngừng giao dịch là rất lớn. Bên cạnh đó, do giá trị đồng Bitcoin biến động mạnh, phức tạp trong thời gian ngắn, cho nên đầu tư vào Bitcoin ẩn chứa nhiều nguy cơ về bong bóng giá, tiềm ẩn thiệt hại cho người đầu tư. NHNN khuyến cáo các tổ chức, cá nhân không nên đầu tư, nắm giữ hoặc thực hiện các giao dịch liên quan đến Bitcoin và các loại tiền ảo khác.