Rủi ro thanh toán là một vấn đề quan trọng đối với mọi giao dịch, đặc biệt là trong các lĩnh vực như ngoại hối, thanh toán chứng khoán và các sản phẩm phái sinh không kê đơn. Rủi ro này có thể ảnh hưởng đến tài sản của bạn và đòi hỏi một hệ thống chuyển giao tin cậy. Vậy rủi ro thanh toán được định nghĩa và ảnh hưởng ra sao? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.
Rủi ro thanh toán là gì?
Rủi ro thanh toán là tình huống khi việc thanh toán không diễn ra như dự kiến trong hệ thống chuyển nhượng. Rủi ro này thường xảy ra khi một bên không thực hiện nghĩa vụ thanh toán của mình đối với một hoặc nhiều đối tác. Rủi ro thanh toán bao gồm cả rủi ro tín dụng và rủi ro thanh khoản.
Rủi ro tín dụng xảy ra khi một bên không thể đáp ứng nghĩa vụ thanh toán đầy đủ vào ngày đến hạn. Rủi ro thanh khoản xảy ra khi một bên không thể thanh toán đủ giá trị vào ngày đến hạn, nhưng có thể làm như vậy vào một thời điểm sau đó. Điều này gây ra sự thiếu hụt thanh toán ngắn hạn và có thể gây khó khăn cho phía nhận thanh toán.
Các tổ chức quốc tế đã đưa ra các tiêu chuẩn và thông lệ để giảm thiểu rủi ro thanh toán. Ví dụ, Ủy ban về các hệ thống thanh toán và quyết toán đã ban hành “Các nguyên tắc cốt lõi cho các hệ thống thanh toán quan trọng về mặt hệ thống” năm 1999 để thúc đẩy việc áp dụng các tiêu chuẩn an toàn và hiệu quả trong các hệ thống thanh toán quan trọng.
Rủi ro thanh toán trong các lĩnh vực:
Ngoại hối
Các giao dịch ngoại hối đối mặt với rủi ro thanh toán cao nhất, vì hàng triệu USD được thanh toán hàng ngày. Rủi ro này đã gây ra những vấn đề lớn trong quá khứ. Theo ƯCVTTQ, doanh thu trung bình hàng ngày của giao dịch tiền tệ trên toàn cầu là 1,230 tỷ USD. Số lượng giao dịch tiền tệ như vậy là khá lớn, và rủi ro thanh toán có thể tăng gấp nhiều lần vào ngày hết hạn.
Thanh toán chứng khoán
Sự sụp đổ của thị trường chứng khoán vào năm 1987 đã thúc đẩy việc xem xét lại quy trình thanh toán chứng khoán để giảm thiểu rủi ro. Một phương pháp hiệu quả để loại bỏ rủi ro chính là sử dụng hệ thống chuyển phát so với thanh toán (DVP). Các hệ thống DVP đảm bảo rằng việc chuyển giao cuối cùng của chứng khoán xảy ra cùng lúc với việc thanh toán cuối cùng.
Các sản phẩm phái sinh không kê đơn
Các công cụ phái sinh không kê đơn yêu cầu thanh toán định kỳ trong suốt quá trình giao dịch, thay vì chuyển giao chứng khoán hoặc tiền gốc. Rủi ro lớn nhất đối với các giao dịch phái sinh không kê đơn là rủi ro tín dụng đối tác. Tuy nhiên, các tổ chức như Ủy ban về Hệ thống thanh toán và quyết toán đã đưa ra các chính sách và thủ tục để giảm thiểu rủi ro đối tác trong các giao dịch phái sinh OTC.
Để giảm thiểu rủi ro thanh toán, các tổ chức và cá nhân nên sử dụng hệ thống thanh toán an toàn và hiệu quả, tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế và áp dụng các phương thức giao dịch phù hợp với từng lĩnh vực.