Trong năm 2023, Quốc hội đã phê chuẩn mức vay của ngân sách trung ương là 621.015 tỷ đồng. Trong số này, có 430.500 tỷ đồng được vay để bù đắp bội chi ngân sách trung ương (tương đương 4,18% GDP), và 190.515 tỷ đồng được vay để trả nợ gốc ngân sách trung ương. Đồng thời, Chính phủ cũng đã phê duyệt vay vốn để cho vay lại các nguồn vay ODA và ưu đãi nước ngoài, với tổng giá trị là 23.394 tỷ đồng.
Chủ yếu sử dụng trái phiếu chính phủ với lãi suất 3,7-4%/năm
Để thực hiện mục tiêu huy động vốn này, Bộ Tài chính thông qua báo cáo về tình hình nợ công năm 2023 đã đề ra kế hoạch huy động vốn từ các nguồn vay trong nước và vay ODA, vay ưu đãi từ các nhà tài trợ nước ngoài. Dựa trên kết quả 9 tháng đầu năm, Chính phủ ước đạt nhu cầu huy động vốn cả năm 2023 là 604.379 tỷ đồng (tương đương 93,8% kế hoạch). Trong đó, số tiền dự kiến để cho vay lại là 14.626 tỷ đồng (62,5% kế hoạch).
Dựa trên dự báo này, dự kiến sẽ huy động khoảng 547.085 tỷ đồng từ trong nước, chủ yếu thông qua việc phát hành trái phiếu chính phủ. Kỳ hạn trung bình của trái phiếu chính phủ đạt 12,6 năm, cao hơn mục tiêu Quốc hội đề ra từ 9-11 năm. Kỳ hạn trung bình còn lại của danh mục trái phiếu chính phủ là 9 năm, giảm 0,14 năm so với năm 2022. Lãi suất phát hành trung bình là 3,7-4%/năm, tăng 0,22-0,52 điểm phần trăm so với năm 2022 (là 3,48%/năm).
Ngoài ra, dự kiến sẽ huy động khoảng 57.294 tỷ đồng từ nguồn vay ODA và vay ưu đãi từ các nhà tài trợ nước ngoài, chiếm khoảng 10% tổng mức vay. Trong số này, ước định có 15.000 tỷ đồng được dùng để hỗ trợ ngân sách chung cho Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội, 14.626 tỷ đồng để cho vay lại, và phần còn lại dùng để đầu tư và phát triển chương trình và dự án.
Các khoản vay nước ngoài đang được giải ngân chủ yếu là các khoản vay ODA và vay ưu đãi của Chính phủ đã được ký trước với kỳ hạn dài và lãi suất thấp. Lãi suất trung bình gia quyền của danh mục vay nước ngoài chỉ là 1,6%/năm. Các khoản vay này đến từ các nhà tài trợ đa phương và song phương như Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á, Chính phủ Nhật Bản.
Doanh nghiệp vay nước ngoài 7,5 tỷ USD trung dài hạn
Trong năm 2023, Chính phủ không tiến hành cấp mới bảo lãnh cho các dự án vay trong nước và nước ngoài, chỉ bảo lãnh phát hành cho các ngân hàng chính sách đến hạn trả nợ gốc. Chính phủ cũng sẽ tăng hạn mức bảo lãnh phát hành trái phiếu của Ngân hàng Chính sách Xã hội để thực hiện chương trình phục hồi, với mức tối đa 19.400 tỷ đồng trong năm 2023.
Dự kiến các đơn vị được bảo lãnh đã thực hiện nghĩa vụ trả nợ gốc khoảng 6.167 tỷ đồng và trả nợ lãi khoảng 4.289 tỷ đồng. Dư nợ cuối năm 2023 dự kiến sẽ đạt khoảng 10.154 tỷ đồng, giảm 6.137 tỷ đồng so với cuối năm 2022.
Bảo lãnh phát hành trái phiếu cho Ngân hàng Chính sách Xã hội dự kiến sẽ đạt 24.351 tỷ đồng trong năm 2023. Dư nợ cuối năm dự kiến sẽ đạt 77.731 tỷ đồng, tăng 21.900 tỷ đồng so với cuối năm 2022.
Về bảo lãnh vay nước ngoài, Chính phủ sẽ tiếp tục không cấp bảo lãnh cho các dự án mới. Các dự án đã hoàn thành giai đoạn giải ngân và không có kế hoạch rút vốn mới, dự kiến sẽ trả nợ gốc 28.569 tỷ đồng và trả nợ lãi 6.397 tỷ đồng. Dư nợ cuối năm 2023 dự kiến sẽ đạt 114.603 tỷ đồng, giảm 28.679 tỷ đồng so với cuối năm 2022.
Về kế hoạch vay và trả nợ của chính quyền địa phương, dự kiến tổng số vay trong năm 2023 khoảng 15.920 tỷ đồng (giảm 11.278 tỷ đồng so với mức vay Quốc hội duyệt là 27.198 tỷ đồng); tổng số trả nợ gốc trong năm khoảng 2.648 tỷ đồng (giảm 156 tỷ đồng so với dự toán của Quốc hội). Do đó, dự kiến bội chi ngân sách địa phương năm 2023 sẽ đạt khoảng 13.271 tỷ đồng, giảm 11.729 tỷ đồng so với dự toán Quốc hội quyết định.
Về tình hình vay và trả nợ nước ngoài của quốc gia, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam dự báo rằng trong năm 2023, doanh nghiệp và tổ chức tín dụng sẽ có thể thực hiện hạn mức vay thương mại nước ngoài 7.500 triệu USD và dư nợ vay ngắn hạn sẽ tăng khoảng 20% so với cuối năm 2022.
Dư nợ nước ngoài của quốc gia so với GDP cuối năm 2023 dự kiến sẽ đạt khoảng 37-38%, đảm bảo trong phạm vi mức trần nợ nước ngoài của quốc gia 50% GDP được Quốc hội phê duyệt. Quy mô vay nước ngoài của doanh nghiệp và tổ chức tín dụng theo phương thức tự vay và tự trả chiếm khoảng 26-27% GDP.
Về chỉ tiêu trả nợ nước ngoài so với kim ngạch xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ trong năm 2023, dự kiến chỉ chiếm 7-8%, nằm trong giới hạn 25% được Quốc hội cho phép.