Giá trị thặng dư: Ý nghĩa và nguồn gốc

Bạn từng nghe qua thuật ngữ “giá trị thặng dư” trong kinh tế nhưng có lẽ chưa hiểu rõ về bản chất của nó. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về giá trị thặng dư, nguồn gốc và ý nghĩa của nó.

Giá trị thặng dư là gì?

Giá trị thặng dư là mức độ thu được khi lấy mức thu của một đầu vào nhân tố trừ đi phần giá cung của nó. Đây là khái niệm được đề cập đến trong các lĩnh vực kinh tế. Thực tế, giá trị thặng dư là một phần quan trọng tạo nên sự phát triển của chủ nghĩa tư bản.

Ví dụ minh hoạ

Khái niệm giá trị thặng dư là gì?

Giả sử để sản xuất 10 kg sợi, người công nhân cần làm việc trong 6 giờ. Công nhân đã tạo ra một sản phẩm mới có giá trị bằng 30 đô la, trong đó có 3 đô la là giá trị thặng dư. Đây chính là ví dụ cụ thể để hiểu về khái niệm giá trị thặng dư.

Phương pháp để thu được giá trị thặng dư

Hiện có hai phương pháp chủ yếu để thu được giá trị thặng dư:

• Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối: Là phương pháp sản xuất giá trị thặng dư bằng cách kéo dài thời gian lao động thặng dư trong khi năng suất lao động và giá trị sức lao động không đổi.

• Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tương đối: Là phương pháp sản xuất giá trị thặng dư bằng cách rút ngắn thời gian lao động tất yếu bằng cách hạ thấp giá trị sức lao động.

Nguồn gốc của giá trị thặng dư

Giá trị thặng dư là kết quả của quá trình sản xuất, trong đó người lao động làm việc dưới sự kiểm soát của nhà tư bản. Tất cả các sản phẩm tạo ra thuộc sở hữu của nhà tư bản, và phần giá trị thặng dư sẽ bị nhà tư bản chiếm đoạt. Do đó, lao động sống là nguồn gốc tạo ra giá trị thặng dư.

Bản chất thật sự của giá trị thặng dư

Giá trị thặng dư là mục đích sản xuất của tư bản chủ nghĩa. Nó có ba đặc trưng về bản chất:

1. Giá trị thặng dư là kết quả của sức lao động miệt mài: Công nhân được thuê để bán sức lao động của mình đổi lấy tiền công. Nhà tư bản tìm cách sử dụng công nhân để tạo ra nhiều sản phẩm nhất có thể.

2. Toàn bộ các sản phẩm tạo ra thuộc sở hữu của nhà tư bản: Công nhân tạo ra các hàng hóa trong quá trình sản xuất, nhưng các hàng hóa đó thuộc quyền sở hữu của nhà tư bản. Phần giá trị thặng dư sẽ bị nhà tư bản chiếm đoạt.

3. Giá trị thặng dư là kết quả của quan hệ bóc lột: Nhà tư bản bóc lột sức lao động của công nhân để tạo ra giá trị thặng dư cho bản thân mình. Quan hệ bóc lột này tạo ra sự phân hóa giàu nghèo sâu sắc trong xã hội.

Ý nghĩa của giá trị thặng dư

Hiểu rõ về giá trị thặng dư giúp chúng ta nhận thức về các vấn đề quan trọng trong giai đoạn phát triển hiện nay của đất nước:

1. Quan hệ bóc lột là một yếu tố giúp giải phóng sức sản xuất và thúc đẩy phát triển kinh tế.

2. Quy định và luật pháp cần được thể chế hóa để kiểm soát quan hệ bóc lột và đảm bảo công bằng trong phân phối thu nhập.

3. Bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động và chủ sử dụng lao động là cần thiết để đảm bảo sự công khai, minh bạch và bền vững trong quan hệ lao động.

4. Việc xác định mức độ bóc lột giúp xác định mức độ làm giàu hợp pháp và giúp xây dựng mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Thành công của việc áp dụng và thực hiện những nguyên tắc này sẽ giúp chúng ta vận dụng quan hệ bóc lột một cách hợp lý, tránh xung đột không cần thiết và đóng góp vào quá trình xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ và phát triển.