Tiền điện tử pháp định sẽ mang đến sự đổi mới toàn diện trong phương thức thanh toán và đóng góp vào việc quản lý tiền tệ của nhà nước. Sự tiến bộ trong chức năng phát hành và thanh toán của tiền điện tử pháp định giúp thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế. Đồng thời, tiền điện tử pháp định cũng trở thành một đối trọng xứng tầm với các đồng tiền điện tử tự phát. Vì vậy, xây dựng chính sách về tiền điện tử pháp định ở Việt Nam là điều cần thiết để bắt kịp xu thế toàn cầu.
Liên hệ đối với Việt Nam
Về mặt kỹ thuật, nền tảng blockchain đã được chứng minh qua thời gian và số lượng lớn tiền mã hóa đã được phát hành. Điều này chứng tỏ tính ổn định và đáng tin cậy của công nghệ blockchain. Vì vậy, việc sử dụng công nghệ blockchain để phát triển tiền điện tử pháp định là hoàn toàn khả thi.
Về mặt pháp lý và tính chất của tiền điện tử pháp định, các quốc gia và khu vực đã có những nghiên cứu và thử nghiệm ban đầu đã mang lại những thành công. Do đó, Việt Nam có nhiều cơ hội để học hỏi và áp dụng những kinh nghiệm đó.
Nếu Việt Nam không có chính sách đối trọng với tiền điện tử pháp định trong khu vực, chúng ta có thể bị lấn lướt trong hoạt động thanh toán ở biên giới.
Khuyến nghị chính sách dành cho Việt Nam
Nghiên cứu và xây dựng cụ thể các khái niệm
Hiện nay, trên thế giới có nhiều định nghĩa về tiền điện tử, dẫn đến nhiều tranh luận khi dịch/chuyển ngữ sang tiếng Việt. Tuy nhiên, có hai cách hiểu chính về tiền điện tử: (1) Tiền điện tử là tiền ảo, tiền mã hóa; (2) Tiền điện tử là công cụ thanh toán điện tử và là một loại tiền tệ.
Với sự tồn tại hơn 10 năm của Bitcoin và những giá trị mà nó mang lại, tiền điện tử lần đầu tiên được định danh là “Crypto Currency” hay “Cryptocurrency” – tiền mã hóa. Thực tế, các đồng tiền này, bao gồm cả Bitcoin, không thể được coi là tiền điện tử do thiếu sự kiểm soát và đảm bảo từ nhà nước.
Khái niệm “Tiền điện tử pháp định là một loại tiền tệ và là công cụ thanh toán điện tử” là hợp lý và đáng được sử dụng.
Đối với tiền mã hóa
Đối với tiền mã hóa như Bitcoin, quan điểm của hầu hết các quốc gia trên thế giới, bao gồm các quốc gia lớn như Mỹ, Trung Quốc và Liên minh châu Âu, không công nhận nó là một phương tiện thanh toán, một loại tiền tệ hay tài sản. Quy định hiện tại ở Việt Nam cũng tương tự. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam không cấm sở hữu, tặng hay tìm kiếm tiền mã hóa. Tuy nhiên, định nghĩa trong hệ thống pháp luật hiện nay gộp chung tất cả các loại tiền ảo, vấn đề này cần được hoàn thiện và giải quyết dựa trên kết quả nghiên cứu theo Quyết định số 1255/QĐ-TTg ngày 21/8/2017 về việc phê duyệt Đề án Hoàn thiện khung pháp lý để quản lý, xử lý đối với các loại tài sản ảo, tiền điện tử, tiền ảo.
Đối với tiền điện tử pháp định
Tiền điện tử pháp định được phát hành bởi ngân hàng trung ương của quốc gia hoặc khu vực, có đầy đủ các đặc điểm và tính chất của tiền giấy, tiền polymer hoặc tiền xu thông thường, đồng thời có nhiều tiện ích vượt trội. Do đó, tiền điện tử pháp định là hình thức tiền tệ cần phát triển trong tương lai.
Theo pháp luật về ngoại hối, nếu đồng tiền điện tử pháp định của một quốc gia hoặc khu vực được công nhận và sử dụng rộng rãi, nó sẽ trở thành ngoại tệ của Việt Nam. Trong trường hợp đó, các giao dịch liên quan đến tiền điện tử pháp định trên lãnh thổ Việt Nam sẽ phải tuân thủ các quy định của Pháp lệnh Ngoại hối năm 2005. Vì vậy, trong tương lai gần, hệ thống luật pháp Việt Nam cần nghiên cứu và ban hành các quy định để điều chỉnh hoạt động này. Nếu chậm trễ, việc sử dụng tiền điện tử pháp định sẽ dễ dàng lan rộng vào khu vực biên giới với các quốc gia khác. Dưới đây là các đề xuất cụ thể:
-
Nghiên cứu và xây dựng khung pháp lý cho đồng tiền điện tử pháp định do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành. Khi được công nhận là tiền tệ, nó sẽ trở thành tài sản trong pháp luật và phù hợp với hệ thống pháp luật Việt Nam.
-
Nghiên cứu và xây dựng khung pháp lý cho việc thừa nhận đồng tiền điện tử pháp định do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành là tiền. Điều này là cơ sở cho việc nghiên cứu và phát hành đồng tiền điện tử pháp định, quy định việc sở hữu ngoại tệ dưới dạng đồng tiền điện tử, cũng như xác định các quy định về giao dịch và truy vết thanh toán.
Việc nghiên cứu và phân tích các khái niệm và đặc điểm của tiền điện tử, so sánh giữa tiền điện tử, thanh toán truyền thống và thanh toán trực tuyến, là cơ sở để đưa ra các đề xuất chính sách về tiền điện tử ở Việt Nam và giúp cải thiện quản lý tiền tệ của nhà nước.
Xem toàn bộ bài viết “Tiền điện tử pháp định và một số đề xuất cho Việt Nam” tại đây. Tác giả: ThS. Nguyễn Đức Việt – Đại học Kinh tế TP.HCM (UEH).
Đây là bài viết nằm trong chuỗi bài lan tỏa nghiên cứu và kiến thức ứng dụng từ UEH với thông điệp “Research Contribution For All – Nghiên Cứu Vì Cộng Đồng”.